SAKALAR

SAKALAR

Sakalar'ın Türk mü, İranlı mı, diğer bir deyişle Turan kavimlerinden mi, Ari kavimlerinden mi olduğu çok münakaşa edilmiştir. Aristow,Mayer, Z. V. Togan gibi bilginler, Sakalar'ın aslında Türk olduklarını, sonradan çok güneybatıya indikleri için bol İranlı kanı ile karıştıklarını ileri sürmüşlerdir. Bugün de Yakut Türkleri'nin (ki Türkler'in en ibtidai kavmini teşkil etmektedir.) kendilerine "Saka" demeleri,  bu görüşü desteklemektedir. Sakalar'a Yunan yazarları "Skit"  demişlerdir.  Bu kavmin daha doğrusu kavimler topluluğunun saf Türk olduğunu iddia etmek ne kadar zayıf bir hüküm olursa, Sakalar'ın içinde Türk kavim ve kabilelerinin bulunmadığını ileri sürmek de aynı derecede gerçeklere aykırı bir görüştür. Türkler'in geniş çoğrafya sahalarında yabancı kavimlerle nasıl karşılaştıkları, yüzlerce örenek ile ispat edile bilir bir davadır. Sakalar'da hakim tabakanın Türkler olduğunu Minns, Triedle, Laufer, Z.V. Toğan gibi tarihçiler kabul etmektedirler. Hipokrates'in Sakalar'ın ahlak ve adetleri hakkında verdiği bilgi, Çin kaynaklarının Hunlar ve Göktürkler hakkında söyledikleri ile tamamen aynıdır.  Sakalar'ın büyük hükümdarı Alp-Er-Tunga'nın Türk ve İran efsanelerinin en mühim simalerından birisi olduğunu  da ilave  etmek gereklidir.  İranlılar'ın  (ve Şeh-Name'de Firdevsi'nin) "Afrasyab" dedikleri Al-Er-Tunga, Saka imparatorluğunun şevket çağının hükümdarıdır; onunla çöküş başlamıştır. Pers hanedanından İran şehenşahı Kirus  (Keyhusrev), Alp-Er-Tunga'yı Altaylar'a kadar takip etmiş, neticedeAzerbaycan'da yakalayıp M.Ö 624'te öldürmüştür. İmparatoriçe Tomiris, Alp-Er-Tunga'nın haleflerinden biridir. (torununun  kızı olma ihtimalide vardır.) Tomiris, M.Ö 529'a doğru İran şehen şahı Büyük Dara ile mücadeleleri ve vatanını kahramanca savunması ile meşhurdur. Tomiris'in oğlu ve veliahdinin adı Yunan kaynaklarında "Spargapires" şeklinde geçmektedir. İranlılar tarafından öldürülen bu zat, annesinin başkumandanı idi. M.Ö. 330'a doğru Sakalar'ın başında "Çu" diye zikedilen bir hükümdar görüyoruz . (bunun Spargapires'in 5.batıdan torunu olması ihtimal dahilindedir. . Kaşgarlı Mahmud'un "Şu" dediği İskender'in çağdaşı Türk hükümdarı budur.  Saka imparatorluğu, bir taraftan İranlılar, diğer taraftan Çinliler tarafından ortadan kaldırılmıştır. Saka ve İskitler'le Türk kavimlerinin İran'a, Kafkasya'ya, Balkanlar'a,  ve Andolu'ya kadar uzandıkları muhakkakdır.