SAKALAR

SAKALAR

Sakalar'ın Türk mü, İranlı mı, diğer bir deyişle Turan kavimlerinden mi, Ari kavimlerinden mi olduğu çok münakaşa edilmiştir. Aristow,Mayer, Z. V. Togan gibi bilginler, Sakalar'ın aslında Türk olduklarını, sonradan çok güneybatıya indikleri için bol İranlı kanı ile karıştıklarını ileri sürmüşlerdir. Bugün de Yakut Türkleri'nin (ki Türkler'in en ibtidai kavmini teşkil etmektedir.) kendilerine "Saka" demeleri,  bu görüşü desteklemektedir. Sakalar'a Yunan yazarları "Skit"  demişlerdir.  Bu kavmin daha doğrusu kavimler topluluğunun saf Türk olduğunu iddia etmek ne kadar zayıf bir hüküm olursa, Sakalar'ın içinde Türk kavim ve kabilelerinin bulunmadığını ileri sürmek de aynı derecede gerçeklere aykırı bir görüştür. Türkler'in geniş çoğrafya sahalarında yabancı kavimlerle nasıl karşılaştıkları, yüzlerce örenek ile ispat edile bilir bir davadır. Sakalar'da hakim tabakanın Türkler olduğunu Minns, Triedle, Laufer, Z.V. Toğan gibi tarihçiler kabul etmektedirler. Hipokrates'in Sakalar'ın ahlak ve adetleri hakkında verdiği bilgi, Çin kaynaklarının Hunlar ve Göktürkler hakkında söyledikleri ile tamamen aynıdır.  Sakalar'ın büyük hükümdarı Alp-Er-Tunga'nın Türk ve İran efsanelerinin en mühim simalerından birisi olduğunu  da ilave  etmek gereklidir.  İranlılar'ın  (ve Şeh-Name'de Firdevsi'nin) "Afrasyab" dedikleri Al-Er-Tunga, Saka imparatorluğunun şevket çağının hükümdarıdır; onunla çöküş başlamıştır. Pers hanedanından İran şehenşahı Kirus  (Keyhusrev), Alp-Er-Tunga'yı Altaylar'a kadar takip etmiş, neticedeAzerbaycan'da yakalayıp M.Ö 624'te öldürmüştür. İmparatoriçe Tomiris, Alp-Er-Tunga'nın haleflerinden biridir. (torununun  kızı olma ihtimalide vardır.) Tomiris, M.Ö 529'a doğru İran şehen şahı Büyük Dara ile mücadeleleri ve vatanını kahramanca savunması ile meşhurdur. Tomiris'in oğlu ve veliahdinin adı Yunan kaynaklarında "Spargapires" şeklinde geçmektedir. İranlılar tarafından öldürülen bu zat, annesinin başkumandanı idi. M.Ö. 330'a doğru Sakalar'ın başında "Çu" diye zikedilen bir hükümdar görüyoruz . (bunun Spargapires'in 5.batıdan torunu olması ihtimal dahilindedir. . Kaşgarlı Mahmud'un "Şu" dediği İskender'in çağdaşı Türk hükümdarı budur.  Saka imparatorluğu, bir taraftan İranlılar, diğer taraftan Çinliler tarafından ortadan kaldırılmıştır. Saka ve İskitler'le Türk kavimlerinin İran'a, Kafkasya'ya, Balkanlar'a,  ve Andolu'ya kadar uzandıkları muhakkakdır. 

OĞUZLAR ve DİĞER TÜRK BOYLARI

OĞUZLAR  ve DİĞER TÜRK BOYLARI

Bu sıralarda yani  IX.asrın son ve X .asrın ilk yarısında TÜRK dünyasının çoğrafi durumu şöyleydi:

I - Oğuz İli, Üstyurt'ta yani Hazar ile Aral arasında, Aral'ın doğusunda, Sırderya'nın kuzey boylarında yaşıyor,  geniş ölçüde güneye, Müslüman ülkelerine taşıyordu. Bu ülkeler, İran'lı Samaniler'in elindeydi ve Karahanlı hanedanı, Samani ülkelerine yerleşmek için fırsat gözlüyordu. Samaniler'in yüz binlerce Türk tab'ası vardı ve bunların bir kısmı Müslüman da olmuştu. Kızılkum Çölü, Oğuz hakimiyetindeydi.

II - Karluk İli, Oğuz ilinin doğusunda idi. Karluklar'ın en mühim  boyu, Çigiller idi.  Karahanlıklar, ki Büyük Türk Hakanlığı'nı temsil ediyorlardı, başlıca Karluklar'a dayanıyorlardı.

III - Kimek İli, Oğuzlar'ın kuzeyinde idi. Şimdi Kazakistan'ın kuzey batısını kapsıyordu. Bunların batısında, Ural dağları güneyince ve Ural nehrinin kıyılarında Oğuzlar'ın bir boyu olup onlardan ayrılmışbulunan Peçenekler yaşıyordu. 

IV -  Uygur İli,  Karlukilinin doğusunda, Doğu Türkistan'da idi. Moğolistan'dan göçen uygur Kağanları burada idiler. 

V - Kırgız İli, Uygurlar'ın kuzeyinde şimdidki Moğolistan'da idi. Kuzeyden gelip  Oğuzlar'ı ve Uygurlar'ı bu ülkeden kovmuşlardı.

VI - Hazar İli, bugünkui Ukrayna'yı,Kuzey Kafkasya'yı içine alıp doğuya, batıya kuzeye doğru genişölçüde taşıyordu. Oğuzlar'ın 965'e kadar Hazar Kağanlığı'na tabioldukları, ekseritarihçiler tarafından kabul edilmektedir. 

Gökberk ÇETİNKAYA

TÜRKLER'İN EN MÜHİM PARÇASI OLAN ve BUGÜNKİ TÜRKİYE TÜRKLER'NİN TAMAMINI TEŞKİL EDEN OĞUZLAR'IN MENŞEİ

TÜRKLER'İN EN MÜHİM PARÇASI OLAN ve BUGÜNKİ TÜRKİYE TÜRKLER'NİN TAMAMINI TEŞKİL EDEN OĞUZLAR'IN MENŞEİ
Türk Kavimlerinin en meşhuru ve en mühimmi Oğuzlar'dır. Seçukoğulları'nın tarih sahnesine çıkmasıyla Oğuzlar, tamamen birinci dereceye yükselmişler ve Türk'lüğe hakim olmuşlardır.  Anadolu'yu fetheden, Türkiye Devleti'ni kuran,  Türkler'in Oğuz boylarıdır. Türkiye Türkler'i çoğunlukla Oğuzsoyudur.
Orkun kitabelerin'den bir iki asır önce Göktürk alfabesi ile yazılmış Türkçe bir kitabede, Oğuzlar'ın adı geçmektedir. Bu kitabe, Oğuzlar'dan 6 boyun prensi olan Özyiğen Alpturan'ın genç yaşta ölümü münasebetiyle kazılmıştır.  Oğuzlar, Kuzey Asya'da ve Götürkler'in kuzeyinde yaşıyorlardı. Bahsi geçen kitabe, Barlık ırmağı kenarında bulunmuştur. Göktürk Abideleri'nde de Oğuzlar'ın adı pek çok kez geçmektedir. Bu kitabelere göre Büyük Türk Hakanlığı'nda Göktürk Boyundan sonra en mühim boyun Oğuz boyu olduğu anlaşılmaktadır. Göktürk tarihinin  "kutluğlar" denen son devresinde, VII.asır sonlarında ve VIII.asır başlarındai yani Orkun Abideleri ile çağdaş olarak Oğuzlar, Selenge ırmağı boyunda oturuyorlardı. Orkun ırmağının, Selenge'nin kolu olduğu malumdur. Şu halde Göktürkler ile Oğuzlar, yakın komşu idiler. VII.asır sonlarında Oğuzlar'ın başında Baz Kağan bulunuyordu. Oğuzlar, hakimiyeti Göktürk Hanedanı'nın aleyhinde olarak ele geçirmek istiyorlardı. Zira Oğuzlar, Götürk hakanlığında en mühim hakimkitleyi teşkil ediyorlardı. Son Göktürkler, Oğuzlar'ın sinsi veya açık muhalefeti altında yaşamışlar, Götürkler'de gerçekten Dokuz kez Oğuzlar, On kez de Uygurlar tarafından iktidardan uzaklaştırılmış ve VIII.asrın ortalarında Büyük Türk Kağanlığı, Oğuz ve Uygur boyları tarafından yönetilmiştir. Kağan, Baz Kağan'ı öldürtmek zorunda kalmıştı. bununla beraber Kapağan ve Bilge Kağanlar zamanında Oğuzlar muhalefetlerini  artırmışlardır. Büyük Türk Hakanlığı'nda iktidar Oğuz Uygur partisine geçince, Oğuzlar'ın zaten Göktürkler devrinde pek mühim olan mevkileri, bir kat daha yükselmiştir.  Fakat Oğuzlar, bunla da iktifa etmek niyetinde değillerdi. Uygurlar'ı bertaraf edip, tek başlarına Türk İmparatorluğu'na hakim olmak istiyorlardı. Bu maksatla Moyunçur Kağan'a da  baş kaldırmışlardı.  Türkler'in kültürce diğer Türk boylarından pek geri olan Kırgız Boyu, Uygurlar'la  beraber Oğuzları'da IX. asır ortalarında bugünki Moğalistan'dan kovmuştur. Büyük Hakanlığı'nda birinci derecede gelen Uygurlar güneye, şimdiki Doğu Türkistan'a çekilmişler, Oğuzlar'ın büyük kısmı ise batıya, Sırderya ve Aral boylarına göçmüşlerdir. İkisinin arasında Karahanlılar vardı ve Karahanlılar, Moğalistan'dan kovulup itibarı geniş ölçüde sarsılan Uygurlar ile Büyük Türk Hakanlığı tacını çekişiyorlardı. Sırderya ve Aral civarında bu Oğuz dalgasından öncede Oğuzlar vardı ve ezcümle Oğuz boylarından Peçenekler yaşıyordu. Oğuzlar'ın büyük kısmı bu ülkeye gelince, Peçenekler, kardeş boyla bir arada yaşamayıp Doğu Avrupa'ya akmışlardır. Zaten Oğuzlar'da dehşet bir nüfus artışı vardı. Fazla nüfusun taşması gerekiyordu. Bu sebeple yüz binlerce belki bir milyon Oğuz'da Peçenekler'den ayrı bir dalga halinde Karadeniz kuzeyine bugün ki Ukrayna'ya göçmüş, Balkanlar'a inmiştir. Bugün Dobruca ve küçük bir kısmı Besarabya'da yaşıyan Gagavuzlar, bu Oğuzlar'ın torunlarıdır. Bir kaç milyon Oğuz  da, Aral Gölü'nden önce güneye inmiş, sonra batıya sapmış, Anadolu'yu açıp Türkiye Devletini kurmuştur. Bu süretle Maveraünnehir kuzeyinde pek kesifleşen Oğuz nüfusu teskin olmuştur.
Gökberk ÇETİNKAYA